Oldukça yaygın bir enfeksiyon olan HPV, cinsel olarak aktif olan yetişkinlerin yaklaşık yüzde 80’ini etkilemeye devam ederken, Inside Turkey’e konuşan doktorların ve kadınlar Türkiye’nin sağlık sisteminin, human papilloma virüs (HPV) hakkında kadınları uyarmak ve korunma imkanı sunmak konusunda yetersiz olduğunu düşünüyor.
HPV’nin semptomları baskılanabilse de bazı türleri kansere yol açabiliyor. Kadınlara düzenli olarak HPV taraması ve aşılaması uygulanması, toplumu virüsün etkilerinden korumaya yönelik en önemli iki yöntem. Ancak uzmanlar, Türkiye’deki sağlık sisteminin iki konuda da yetersiz kaldığına dikkat çekiyor.
Türkiye’de, rahim ağzı sağlığını kontrol eden smear testlerinin erken teşhis hedefiyle her yıl düzenli olarak uygulanması tavsiye ediliyor. Smear testinde tespit edilen, HPV semptomlarının da aralarında bulunduğu doku anormalliklerinin tedavisi de rahim ağzı kanserinin önlenmesine yardımcı oluyor.
Inside Turkey’e konuşan kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Doç. Dr. Ayla Üçkuyu’nun verdiği bilgiye göre kadınlara yönelik kanser taramaları Avrupa ülkelerinde aile hekimleri tarafından takip ediliyor fakat Türkiye’de bu kontroller kişilerin kendi sorumluluğuna bırakılmış durumda..
Dr. Ayla Uckuyu (Fotoğraf: Kişisel arşivi)
Öte yandan Türkiye’deki hastanelerde uygulanan smear testlerinde HPV taraması rutin olarak yapılmıyor. Yalnızca bir kadının muayenesi veya test sonucunda anormallik tespit edildiği takdirde bu kişi, HPV taramasının da aralarında bulunduğu detaylı testler için Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi’ne (KETEM) yönlendiriliyor.
Isparta Özel Davraz Yaşam Hastanesi’nde Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nde çalışan Dr. Ayhan Atıgan KETEM’ler ile kamu spotlarının HPV konusunda halkı bilgilendiren birincil kaynak olduğunu belirtiyor.
HPV’ye dair bilgi sahibi olan kadınların HPV taraması yaptırmak konusunda da istekli olduğunu kaydeden Atıgan, rutin muayeneleri sırasında hastalarına detaylı bilgi verse de toplumu HPV konusunda bilgilendirmek için aile hekimlerinin de daha yoğun çalışması gerektiğini sözlerine ekliyor:
“Aile hekimliği ülke genelinde halkın her kesimine ulaşma gücüne sahip olduğu için koruyucu hekimlik görevini üstlenen aile hekimlerine HPV’yi halka anlatma konusunda biraz daha fazla görev düşüyor. Bebeklerini aşılama için getiren ailelere HPV hakkında bilgi verilse çok kısa zamanda halkımız daha kolay şekilde bilinçlenebilir. Evlilik öncesi taramada testlerinde sırasında HPV aşılama konusunda bilgi verilse aşılanma oranımız ülke genelinde artacaktır.”
Inside Turkey’e konuşan ancak adının paylaşılmasını istemeyen bir genç kadınsa yakın zamanda yaptırdığı bir smear testinde anormallik tespit edilmesinin ardından yaşadıklarını şöyle anlatıyor:
“HPV’nin kansere yol açabilecek türleri olduğunu daha yeni öğrendim. Daha önceleri pap-smear testi yaptırmıştım ama bu testin tam olarak neden yapıldığını bile bilmiyordum, gittiğim hiçbir doktor bana HPV hakkında bilgi vermedi.”
Dr. Ayhan Atıgan (Fotoğraf: Kendi arşivi)
HPV testi yaptırmak için devlet hastanesinin KETEM’e yönlendirdiği genç kadına KETEM’de, 30 yaşından küçük olduğu için HPV testini ücretsiz olarak yaptıramayacağı söylenmiş. HPV ile smear testinin birleşimi, yani co-test ve HPV taramaları KETEM’lerde yalnızca 30 ile 70 yaş arasındaki kadınlara uygulanıyor.
HPV’yle mücadelede bir diğer önemli alan aşılama. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre aşılama, cinsel aktivite başlamadan önce, öncelikli olarak 9-14 yaş arasındaki kız çocukları ile erkek çocuklarına uygulanmalı.
Üçkuyu da HPV bulaşma riskinin, üreme kanalındaki yüzey hücrelerinin henüz olgunlaşmamış olduğu genç yaşlarda cinsel olarak aktif olan kadınlarda daha yüksek olduğunu belirtiyor.
Bu yüzden birçok ülkede zorunlu HPV aşılaması yapılırken Türkiye’de böyle bir sistem yok. Üçkuyu, ithal edildiği için maliyeti yüksek olan HPV aşısının, devlet tarafından zorunlu aşılama programlarına dahil edilmediğine dikkat çekiyor. Temmuz ayı itibariyle bir doz HPV aşısının fiyatı 1,858 lira iken daha fazla HPV türüne karşı koruyan daha kapsamlı aşının fiyatı da 2,575 liraydı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca 2022 yılının Kasım ayında HPV aşısının yakında ücretsiz olarak uygulanacağını açıklamıştı, ancak bu konuda henüz adım atılmadı. Öte yandan toplum sağlığı uzmanları Koca’nın açıkladığı planı, yalnızca 18 yaş üstü kişileri kapsaması, bunun da WHO tavsiyelerinden çok daha geç bir yaş aralığı olması sebebiyle eleştirmişti.
Üçkuyu, hastalarına aşı için bütçe oluşturmaları gerektiğini söylediğini anlatıyor: “Kişilerin aşılama için bütçe ayırmaları gerekiyor bu nedenle genç olan kadınların aşılama da öncelikli olması gerektiğini düşünüyorum. Örneğin 40 yaşın üzerinde bir hasta geliyorsa ve bu kişinin kızı varsa daha genç olan kızına bu aşıyı yaptırmasının daha yararlı olacağını söylüyorum.”
HPV teşhisiyle ilgili Inside Turkey’e konuşan genç kadın da, HPV hakkında bu kadar geç yaşta bilgi sahibi olmasını haksızlık olarak değerlendirdiğini söylüyor:
“HPV virüsü hakkında daha erken bilgim olsa kesinlikle aşı olurdum ve bu konuda daha dikkatli davranırdım. Pek çok alanda bilgi sahibi olan araştırmayı okumayı seven bir üniversite öğrencisiyim fakat HPV nedir daha ilk kez öğreniyorum ve bu beni çok cahil hissettirdi. Bence bu virüs ile karşılaşmadan virüs hakkında bilgi sahibi olmak cinsel olarak aktif olan bireyler için çok önemli.”