Yıllar boyunca, Türkiye’nin güney kentlerinden olan Adana’nın yoksul Hürriyet mahallesi suç ve çete savaşlarının kıskacındaki ilçelerden biriydi. Sonra 2016 yılında, çığır açan TV dizisi bölgeyi ilgi odağı haline getirdi.
Sıfır Bir – Bir Zamanlar Adana ilk olarak mahalle sakinleri tarafından düşünüldü ve geliştirildi, iki sezon boyunda internette ücretsiz bir şekilde yayınlandı. Çevrimiçi bir izleme servisi tarafından satın alınmasından sonra üç sezon daha çekildi.
Hikâyesi kentin Seyhan ilçsindeki Hürriyet mahallesinde, üç çocukluk arkadaşının çete savaşlarıyla mücadele ederken uyuşturucu ve suçun kökenini kurutmaya çalışmasını anlatıyor.
Dizi izleyiciler ve eleştirmenler arasında oldukça popüler oldu, bunlardan biri yazar Hüseyin Akcan’ın Duvar’daki diziye yönelik “Mahalle etrafında şekillenen ilkel iktidar” tanımlamasıydı.
Ama Hürriyet mahallesi sakinleri dizi ve dizinin kendi hayatları üstündeki etkisi konusunda farklı görüşlere sahip. Bazıları mahalleye yönelik bu yeni ilginin ve turist akınının bölgeyi kalkındırdığını, dünyaya toplumsal dayanışma kültürlerini ve sanatsal ifade kültürlerini gösterdiğini savunuyor.
Diğerleriyse dizinin aslında olanları yanlış bir şekilde yansıttığını ve suç batağı gibi göstererek bölgenin itibarını lekelediği konusunda ısrarcı. Şiddet dolu yılların artık geçmişte kaldığını savunuyor, artık insanların sadece geçinmeye ve çocuklarına daha iyi bir hayat sağlamak olduğunu söylüyorlar.
Yeni gelen şöhretin etkisi açık: mahallenin girişinde sağda yer alan dönercinin adı dizinin ismi gibi Sıfır Bir. Diğer bir tarafta turistler dizinin aksiyon sahnelerinin merkezi olan parkta fotoğraf çekiniyor.
Ama sokağın karşısındaki restoranda garson olarak çalışan 17 yaşındaki Barış Aydık dizinin aslında olanları çarpıttığını söylüyor.
“Dizide anlatılan mahalle aslında burayı yansıtmıyor” diyor Aydık, ve diğer pek çok mahalle sakini gibi paralı platforma geçtikten sonra diziyi izlemediğini ekliyor. İzleyiciler burasıyla ilgili varsayımlarda bulunuyor, diye devam ediyor.
“Çünkü kalplerimizde olanı bilmiyorlar, bizim hakkımızda kötü konuşuyorlar. Eğer bizi tanımak isteyen varsa buraya gelmeli.”
25 yaşındaki Mehmet Gerçiş başka bir restoranda aşçı olarak çalışıyor. 14 yaşında karıştığı bir kavga nedeniyle kaşında yara izi kalmış. Mahallede yaşayan akranlarının birçoğunda böyle biz iz olduğunu söylüyor.
“Yara izi olmayan çocuklar yeni nesil, ” diyor. “Belli bir yaşın üstündeki herkeste yara izi var.”
Doğma büyüme Hürriyet mahalleli olan Gerçiş dizinin bir noktaya kadar doğru olduğunu söylüyor.
“Dizide mahalle tam olarak doğru yansıtılmıyor, ” diye katılıyor Tarkan Şahin. 26 yaşındaki Şahin okuldan terk ve şu an işsiz. “Kötü şeyler oldu ama hiç bu kadar şiddet yoktu.
Dizide çocuklar bile birbirini öldürüyor. Bu hiç olmadı.” Bazılarıysa insanların boğuştuğu zorlukların yaratıcı ifadeyi arttırdığı, bunun mahalleyi tanımlayan sansasyonelliğin ortasında gözardı edildiğini savunuyor.
Rap müzik ve graffiti meraklısı olan Gerçiş, mahalledeki ailelerin çoğunun evinde bağlama olduğunu söylüyor.
Yakındaki Yenibey Mahallesi’nin muhtarı İsmail Tilhe de buna katılıyor. “Mahalle sakinleri yoksul olsa da, çok büyük sanatsal potansiyelleri var, ” diye devam ediyor ve Türkiye’nin en ünlü arabest şarkısıcısı olan Müslüm Gürses ile aktör ve yönetmen Yılmaz Güney’in de Hürriyet mahallesinden olduğunu vurguluyor.
“Dizide anlatılan çeteler ve uyuşturucu gerçek değil, ” diye ısrarla vurgulıyor Tilhe. 2,2 milyonluk nüfusuyla Türkiye’nin güneyinde yer alan Adana, sadece kendi adını taşıyan kebabı değil, yerel mutfağıyla tanınıyor.
Bununla birlikte 6000 nüfuslu Hürriyet mahallesi çok uzun süre ihmal edildi, siyasi hareketlerin, çetelerin ve suçun yuvası oldu.
Mahalle, İstanbul’un namlı Tarlabaşı ve Sulukule mahalleleri, Diyarbakır’ın Sur ve Kaynartepe ilçeleri gibi bir gettoydu.
Hükümetin pek az desteğiyle bu sürüyor. Mahallede faaliyet yürüten hiçbir STK yok, gerçi Seyhan Belediyesi’nin internet sitesinde uyuşturucu ve şiddet karşıtı eğitimlerle ilgili bir miktar bilgi yer alıyor. Seymer adında bir kültür merkezi de işlevsiz görünüyor.
Mahalleliler devlet onlara yardım etmekte başarısız olunca bölge sakinlerinin harekete geçmek zorunda kaldıklarını söylüyor. 32 yaşındaki Mehmet Öncü “Dizide gösterildiği şekilde insanların birbirlerine yardımı gerçek, ” diyor.
Şu an işsiz olan Öncü, televizyon dizisinin bölgenin kısmetini açtığını savunuyor.
Bu yeni ilginin sadece mahalleyi gelişmek için teşvik etmekle kalmadığını söyleyen Öncü, “İsteyen herkes buraya gelebilir, kapımız herkese açık” diye ekliyor. 1
9 yaşındaki Anıl Donma dört sene önce, babası hapse girdiğinde okulu bırakmış. Dışarıdan gelenlerin ilgisinin mahallenin bazı önceki sorunlarına çözüm bulmada yardımcı olduğunu söylüyor. “Gözlemlediğim kadarıyla, diziden önce mahalleye girmek çok zordu, ” diyor ve turist akının “mahallenin kötü bir yer olarak bilinmesinden iyi olduğunu” ekliyor.